Nieuwe rijbewijsstructuur kan motorrijden veiliger en aantrekkelijker maken

Het huidige getrapte systeem rond het motorrijbewijs werkt niet. Althans, niet zoals het ooit bedacht is. Dat moet beter kunnen. Daarom hebben we onlangs een voorstel geschreven over hoe wij denken dat we dit systeem wel kunnen laten werken. Een opgeschaalde A1-categorie voor lichte motorfietsen is hierin de spil, maar ook rijders die op latere leeftijd opstappen moeten meer ervaring opdoen.

“Ik wacht nog twee jaar met lessen, dan mag ik in één keer op voor mijn A zonder dat gedoe van A1 en A2.” Deze, en soortgelijke opmerkingen, horen we al sinds de invoer van het getrapte A-rijbewijs. De regelgeving rond dit systeem stamt uit 2013 en blijkt niet te werken zoals het ooit bedacht is. Want in plaats van meer ervaring op te doen op lichtere motorfietsen via het A1- en/of A2-rijbewijs, kiezen jongeren er nu juist voor om een aantal jaren te wachten. Nadat de derde rijbewijsrichtlijn ingevoerd werd aan het einde van 2013, zagen we het aantal mensen met een motorrijbewijs in de leeftijdscategorie 18 tot 20 jaar sterk dalen.

Waren dit er in 2014 nog 1550, zagen we in 2015 nog slechts een derde van dit aantal in deze leeftijdscategorie. Dit geeft aan dat de instroom vanuit de nieuwe categorie A1 zeer klein was. In de jaren hierna is het aantal mensen met een rijbewijs in deze leeftijdscategorie nooit meer op het niveau gekomen van voor de invoer van de derde rijbewijsrichtlijn, toen men nog één jaar met een ‘geknepen’ motor moest rijden. Dat terwijl het algehele aantal rijbewijshouders wel stijgt door instroom in latere leeftijdscategorieën wanneer men de leeftijd heeft bereikt waarop in één keer het onbeperkte A-rijbewijs behaald kan worden. Zo wordt het hele systeem in feite omzeild.

Ons voorstel

Om aan de wens te voldoen om in Europa meer uniformiteit te geven aan het A1-rijbewijs, zijn wij van mening dat deze categorie in Nederland aantrekkelijk moet worden gemaakt. De KNMV doet daarom het voorstel om het huidige systeem te vereenvoudigen. Het huidige drietrapssysteem met code 80 (A1, A2, A met code 80 en A) zou teruggebracht kunnen worden naar twee categorieën. We kunnen dit doen door een lichte categorie motorfietsen te creëren die door de jonge en/of onervaren bestuurder gezien wordt als een volwaardige motorfiets, en niet als een opgevoerde bromfiets (AM) zoals het geval is met de huidige categorie A1-motorfietsen.

De huidige 125cc- en elektrische motorfietsen, met een vermogen van maximaal 11 kW, zijn voor de jonge bestuurder of de forens niet aantrekkelijk (genoeg). Wellicht dat dit komt doordat het beperkte vermogen voor relatief grote snelheidsverschillen kan zorgen. Uit gesprekken met motorrijders die we voerden blijkt dat dit met name bij het invoegen op de snelweg of inhalen nog wel eens problemen oplevert. Op dit moment zien we dan ook dat de categorie A1 in Nederland niet populair is en veelal wordt overgeslagen. Met het oog op onze doelstelling om meer mensen met plezier motor te laten rijden en te laten leren door ervaring, zou het volgens ons beter zijn om de A1-categorie aantrekkelijker te maken door deze meer vermogen te geven.

Oplossingsrichting

Door het vermogen in de A1-categorie te verruimen, creëer je een veiligere en potentere motorfiets of -scooter. Hierdoor zet je een categorie in de markt die aansluit op de huidige verkeersstromen waarmee je veiliger aan het verkeer kunt deelnemen. Tegelijkertijd wordt dit uitstekende vervoersmiddel aantrekkelijker voor forensen die de motorfiets slechts als oplossing zien om hun rit tussen huis en werk sneller en goedkoper te maken.

Een meer volwassen categorie A1-motorfietsen zal er daarnaast ook voor zorgen dat ons systeem meer zal gaan lijken op de systemen die in de rest van Europese landen gehanteerd worden. Enkele andere voordelen zijn bijvoorbeeld dat een potentere lichte categorie motorfietsen voldoende vermogen levert waardoor jonge bestuurders minder geneigd zijn tot het opvoeren van een bromfiets (AM) of lichte categorie A1. De snelheid en het vermogen passen beter bij de huidige wetgeving en milieueisen. Deze volwaardige categorie rechtvaardigt een investering in een gedegen opleiding. Of het verstandig is om het A1-rijbewijs in deze nieuwe vorm automatisch te verstrekken bij het behalen van het autorijbewijs (B), is een discussie die zeker gevoerd moet worden.

Leren door rijden

De visie ‘lerend leren’ willen we graag blijven handhaven. Een motorfiets is immers een tweewielig balansvoertuig waarbij je kennis, controle en risicoperceptie nodig hebt. De hiervoor genoemde vaardigheden worden opgedaan door een gedegen rijbewijsopleiding en daarna de nodige ervaringskilometers. De term ‘jonge bestuurder’ koppelen wij niet aan leeftijd, maar aan het aantal jaar ervaring of opgedane hoeveelheid ervaringskilometers. Een betere term zou daarom ‘nieuwe bestuurder’ zijn. Om maar een voorbeeld te noemen: nu is het zo dat iemand van 24 jaar oud direct na het A-examen (50 kW, ca 600cc) op een motorfiets mag gaan rijden van meer dan 100 kW. Dat kan een motorfiets zijn met meer dan 1000cc en een topsnelheid boven de 250 km/u. In het kader van de verkeersveiligheid vinden we dit geen goede zaak, want ook op deze leeftijd blijft de visie leren door ervaring nog steeds staan.

In concrete punten stellen wij het volgende voor:

• A1 (licht) rijbewijs: vanaf 18 jaar (eventueel lessen vanaf 17 jaar), max. vermogen 250 cc of 15 kW elektrisch.
  • Examen bestaat uit theorie, bijzondere verrichtingen (AVB) en een examen verkeersdeelneming (AVD)
• A Onbeperkt (zwaar) rijbewijs: vanaf 21 jaar (lessen vanaf 20 jaar), waarbij na afgifte van het rijbewijs 2 jaar een beperking is tot het rijden op een motorfiets met een maximum vermogen van 50 kW (motorscooter) en/of tricycle. Hiervoor geldt geen maximum leeftijd.
  • Examen: indien in het bezit van A1 geen theorie, indien niet in het bezit van A1 dan wel theorie. Gezien de overstap naar een zwaarder vermogen en gewicht altijd een examen bijzondere verrichtingen (AVB) én een examen verkeersdeelneming (AVD).
  • Na 2 jaar (afgiftedatum rijbewijs) gaat dit rijbewijs automatisch over in een rijbewijs met onbeperkt vermogen.

Ontvangst

In eerste instantie verwachten we mogelijk enige weerstand. Onder andere vanuit de industrie, aangezien deze na de invoering van de derde richtlijn in 2013 haar motorfietsprogramma heeft afgestemd op de drie huidige categorieën. De markt voor de huidige A1-motoren is echter erg klein door de geringe instroom van motorrijders met een dergelijk rijbewijs. Daarnaast verwachten we weerstand vanuit de groep aspirant-motorrijders die ouder is dan 21 jaar. Vanaf deze leeftijd krijgt iedereen nu een beperking op hun rijbewijs van twee jaar waarmee men een motorfiets mag rijden met een maximaal vermogen van 50 kW. Onze verwachting is echter dat vooral deze laatste toevoeging een bijdrage zal leveren aan het verminderen van het aantal motorfietsongevallen.

Een aanvullend idee waarover nagedacht kan worden, is dat wanneer een kandidaat in het bezit is van het autorijbewijs (B) deze voor de nieuwe categorie A kan volstaan met een theorie-light examen. Toetsing zal dan alleen gaan over specifieke A-regelgeving of verkeersinzichtelijke vragen met betrekking op het deelnemen aan het verkeer met een motorfiets. Nu doet een kandidaat die al in het bezit is van het B-rijbewijs een deel van deze theorie overnieuw.

Samenvattend

In ons voorstel roepen we dus op tot een verruiming van de lichtste categorie motorfietsen om deze aantrekkelijker te maken voor de jonge bestuurder of voor de doelgroep die de motorfiets vooral gebruikt als forens. Een verdubbeling van het nu erg lage motorvermogen heeft als gevolg dat er een lichte toename in de maximale snelheid zal zijn waardoor een motorfiets beter ‘mee kan komen. Het zal daardoor een promotie zijn voor het gebruik van de gemotoriseerde (zowel op brandstof als elektrisch) tweewieler.

Voor de zware categorie vragen wij juist om een beperking om de het ‘leren door ervaring’ na te streven. Elke kandidaat die slaagt voor deze categorie dient eerst ervaring op te doen met een zelfde voertuig als waarmee is gelest en examen gedaan. Met deze stap blijven we hoog inzetten op het ‘leren door ervaring’. Een waardevolle en effectieve toegevoegde beperking om het aantal motorslachtoffers verder te reduceren.