SWOV: hogere boetes voor notoire verkeers-aso’s

De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) publiceerde onlangs een lijvig rapport, waarin een lans wordt gebroken voor een progressief boetestelsel voor onverbeterlijke verkeersovertreders. Kort gezegd: hoe vaker je wordt bekeurd, des te hoger de boete.

De SWOV kwam tot haar conclusie na analyse van gegevens uit een onderzoek van twee jaar geleden, dat werd bekostigd door het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Volgens de SWOV klopt het huidige boetestelsel niet, omdat mensen die één keer worden geflitst een even hoge boete betalen als de harde kern van recidivisten. Volgens de SWOV is er zowel bij burgers als bij agenten behoefte aan een vorm van maatschappelijke gerechtigheid. Bovendien blijkt een aantal verkeers-aso’s – anders dan je zou denken – toch wel gevoelig voor sociale druk.

Sinds de invoering van de ‘wet Mulder’ in 1992 zijn veelvoorkomende verkeersovertredingen losgekoppeld van het reguliere strafrecht. Dat scheelt een ingewikkelde (en dure) rechtsgang, maar heeft als keerzijde dat er geen ethisch oordeel meer aan is verbonden. Dit in tegenstelling tot zogenaamde ‘artikel 5’-overtredingen, waarbij de officier van justitie juist wél per geval bepaalt wat de ernst van een vergrijp is.

Te weinig geld… of juist te veel?

Arjan Everink, hoofd Verkeer en Rijopleidingen van de KNMV, heeft meer vertrouwen in het sneller invorderen van een rijbewijs, dan in een systeem waarin de boetes oplopen per bekeuring. “In de praktijk zien we vaak dat ‘Pietje GTI’tje’, zoals wij dat noemen, zich weinig aantrekt van de huidige strafmaatregelen”, aldus Everink. “Een boete is natuurlijk vervelend, maar die ben je al vrij snel vergeten. Wordt de boete hoger, dan betalen aso-bestuurders vaak niet, omdat ze het geld er niet voor hebben. Wat wel helpt, is het eerder invorderen van het rijbewijs, waardoor verkeers-aso’s een tijdje worden beperkt in hun mobiliteit. Laat ze maar eens een tijdje met het openbaar vervoer gaan.”

Opmerkelijk genoeg wordt in het hele rapport ‘Sancties in het verkeer’ de term ‘asociaal’ maar twee keer gebruikt. SWOV-onderzoekster Jolieke Mesken spreekt liever van “verkeersovertreders”: “we hebben het over mensen die keer op keer op keer de regels overtreden en boetes voor lief nemen. Hetzij omdat ze het kunnen betalen, hetzij door levensstijl, verslaving of instabiele persoonlijkheidseigenschappen. Het is een hele kleine doelgroep, om precies te zijn 0,1 procent van alle weggebruikers, die echter verantwoordelijk is voor 6 procent van alle ongelukken. In het onderzoek hebben we niet gekeken naar de leeftijd van de bestuurders.” Saillant detail: uit de cijfers blijkt dat vierentachtig procent van de overtreders man is.

Pakkans vrij klein

Nederland is één van de 19 EU-landen met een zogenaamd ‘puntenrijbewijs’. Dit geldt alleen voor jongeren, in de eerste vijf jaar dat ze hun rijbewijs hebben. Oorspronkelijk was het plan bedoeld voor alle bestuurders in Nederland, maar dit is later afgezwakt.

Beginnende bestuurders die een boete krijgen, verzamelen strafpunten. Heb je er teveel, dan kost je dat je rijbewijs. Mesken ziet echter weinig heil in deze aanpak: “uit internationaal onderzoek is gebleken dat de pakkans niet groot genoeg is om ook echt je rijbewijs kwijt te raken. Je moet namelijk echt worden aangehouden door een agent om strafpunten te krijgen. Een overtreding die met een camera wordt vastgelegd, telt niet.”

SWOV heeft overigens bewust niet gekeken naar mogelijkheden om het rijbewijs sneller af te pakken bij volwassen bestuurders. Mesken: “Om dat te kunnen doen, moet je de veelvoorkomende verkeersovertredingen eerst uit de wet Mulder halen.”

Klik hier om het volledige SWOV-rapport ‘Sancties in het verkeer’ te bekijken.

Klik hier voor een samenvatting van het rapport.